Gëzim Mekuli
Një studim i kryer nga Universiteti i Oksfordit në vitin 2015 tregon se çdo javë rreth gjysma e konsumatorëve të lajmeve, nga 26 vende të botës, i gjejnë dhe i lexojnë lajmet në mediat sociale. Sigurisht, ky studim është i vlefshëm edhe për shqiptarët, sepse Facebook-u është bërë kanali kryesor i lajmit për konsumuesin shqiptar.
Në një sondazh të Departamentit për hulumtime sociale të vitit 2011, argumentohet se një e treta e të anketuarve thonë se Facebook-u është një nga tre burimet më të rëndësishme për gjetjen e lajmeve në internet.
Duhet nënvizuar se përdoruesit e Facebook-ut marrin lajmet e tyre nga pak burime gazetareske. Këta konsumues të lajmeve, zakonisht janë të fortifikuar në grupe, të cilët nuk pëlqejnë të shohin e as të lexojnë burime të ndryshme të lajmeve.
Këtë përfundim e gjetën hulumtuesit nga Italia dhe SHBA. Hulumtuesit studiuan 376 milionë përdorues të Facebook-ut nga pjesa më e madhe e botës. Studiuesit hulumtuan se sa faqe të lajmeve në Facebook klikohen, apo komentohen nga përdoruesit gjatë gjashtë viteve. Këta u përqendruan në 920 ofertues të lajmeve në gjuhën angleze, të cilët janë të regjistruar në Facebook.
Hulumtuesit erdhën në përfundim se përdoruesit më aktiv të Facebook-ut pëlqejnë më pak ofrues të lajmeve sesa të tjerët. Kështu, ky lexues ndikohet vetëm nga një përmbajtje e lajmit. Ky konsumues i lajmit informohet shumë pak dhe njëanshëm, ndryshe nga sa mund të ishte i informuar sikur të lexonte lajmin nga burimet e ndryshme të gazetareske.
Në lidhje më këtë duhet ringritur shqetësimin rreth konsumimit të lajmit shqip, lajm që po plasohet në Facebook, e më pas në media tjera sociale, e gjerë tek radiotelevizioni publik (RTK dhe TVSH). Nuk kemi, akoma ndonjë studim serioz apo ndonjë nismë shkencore për vetëdijesimin e konsumuesit të lajmit shqip.
Një gjë dihet: Hapësira publike shqiptare është gjithashtu e rrezikuar nga “lajmi i plasuar në Facebook”, nga propaganda dhe nga “lajmi i rremë”. Ky lajm ka zakonisht tre dërgues:
– Lajm, i cili është i prodhuar dhe i postuar nga pushteti ose nga partitë politike.
– Lajmi, i plasuar nga interesat e fuqishme ekonomike.
– Lajmi i cili përkthehet në gjuhën shqipe marrë nga mediat e huaja pa ndonjë filtër e pa asnjë analizë paraprake shkencore (këtu do të përmend përkthimin e lajmit nga serbishtja dhe greqishtja në gjuhën shqipe, si dhe plasimin e këtij llojit të “lajmit” si prodhim vetanak të gazetarisë/medias shqipe).
Lajmi sot është municioni më efikas për të arritur qëllimet politike dhe ekonomike. Këto qëllime më së miri e më së lehti arrihen përmes lexuesve të cilët lexojnë lajmin në gjuhën të cilin e duan dhe e kuptojnë më së miri, duke mos qenë të vetëdijshëm se janë shndërruar në “njerëz robotë” të gjeopolitikave dhe interesave ekonomike “të të tjerëve”.
2017