Duket se vendimi i kryeministrit armen Nikolla Pashinyan për të nënshkruar një marrëveshje për të ndaluar luftën në rajonin e Nagarag-Karabakut nuk ishte vetëm “i dhimbshëm”, siç tha ai, por ishte gjithashtu një shkëndijë trazirash që nuk mund të qetësohet dhe mund të shënojë fundin e qeverisë së tij.
Sipas marrëveshjes së arritur në 9 nëntor të vitit të kaluar, zona të mëdha të rajonit të Nago-Karabakut do t’i ktheheshin shtetit fqinj të Azerbajxhanit. Pastaj, heroi u kthye në një “tradhtar” dhe fajtori kryesor dhe i drejtpërdrejtë për humbjen, edhe pse ky vendim u mbështet nga ushtria.
Pas marrëveshjes për “disfatë”, udhëheqësit ushtarakë heshtën dhe mbështetën kryeministrin, sikur të hidhnin “kripë në plagë” pas humbjes poshtëruese ushtarake para armikut historik të vendit – Azerbajxhanit.
Nga ana tjetër, opozita organizoi protesta dhe demonstrata duke kërkuar dorëheqjen e kryeministrit, për shkak të asaj që ata e përshkruan si “menaxhim katastrofik” të konfliktit të përgjakshëm në rajonin e Nago-Karabak. Konflikti me Azerbajxhanin zgjati për gjashtë javë dhe rezultoi në vdekjen e rreth gjashtë mijë civilëve dhe ushtarëve nga të dy palët.
Kritika ndaj raketave Iskander
Kjo ndodhi më 24 shkurt, kur Pashinyan njoftoi se raketat ruse Iskander ishin arsyeja e humbjes kundër Azerbajxhanit, sepse vetëm 10 përqind e tyre shpërthyen gjatë luftës. Për shkak të deklaratave të tilla, kryeministri e gjeti veten në shënjestër të kritikave nga udhëheqja ushtarake dhe opozita në vendin e tij, madje edhe nga aleatët e Rusisë.
Deklarata të tilla nga kryeministri provokuan tallje dhe përqeshje publike të Tigran Khachatrian, nënkryetari i shtabit të Forcave të Armatosura Armene, i cili tha se raketat nuk ishin përdorur fare në luftën e fundit.
Më pas, Pashinyan i kërkoi presidentit armen Armen Sargsyan të hiqte Khachatryan, në përgjigje të një talljeje të tillë. Këto thirrje zemëruan komandën e Shtabit të Përgjithshëm, i cili menjëherë i kërkoi kryeministrit të japë dorëheqjen, duke besuar se ai “nuk ishte më në gjendje të merrte vendimet e nevojshme”. Ata gjithashtu theksuan se kryeministri mban përgjegjësi për humbjen në luftën kundër Azerbajxhanit.
“Mënyra joefikase e qeverisjes së qeverisë aktuale dhe gabimet shumë serioze në politikën e jashtme e kanë sjellë vendin në prag të kolapsit,” tha Shtabi i Përgjithshëm në një deklaratë.
Pashianyan iu përgjigj ushtrisë duke vendosur të largonte Shefin e Shtabit të Forcave të Armatosura Onik Gasparyan për atë që ai e përshkroi si një përpjekje për grusht shteti ushtarak në vend, duke u kërkuar mbështetësve të tij të dilnin në demonstrata në përgjigje të përpjekjeve të tilla.
Duke iu drejtuar një numri të madh të mbështetësve të tij, kryeministri, i cili u shfaq i shoqëruar nga gruaja, djali dhe vajza e tij para ndërtesës kryesore të qeverisë, theksoi se “problemi më i rëndësishëm tani është mbajtja e pushtetit në duart e njerëzve, sepse unë e konsideroj atë që po ndodh një përpjekje për grusht shteti ushtarak”.
Megjithatë, ai theksoi se “është e rëndësishme të shmangen konfliktet pavarësisht tensioneve në rritje”. Ai tha se “kërcënimi i një grushti shteti mund të menaxhohet. Ne nuk kemi armiq brenda Armenisë, kemi vetëm vëllezër dhe motra”.
Opozita mobilizoi përsëri mbështetësit e saj dhe mijëra demonstrues dolën në rrugët e kryeqytetit Jerevan në ditët e fundit, duke kërkuar dorëheqjen e kryeministrit. Ata theksuan se kundërshtojnë mënyrën e tij të luftës kundër Azerbajxhanit, e cila për shumë prej tyre është një “fyerje kombëtare”.
Pashinyan i bëri thirrje opozitës të ndalojë protestat dhe të fillojë bisedimet për të gjetur një zgjidhje të krizës politike, duke thënë se vendi do ta kapërcejë krizën në përputhje me kushtetutën.
Gjithashtu, presidenti armen Sargsyan, pozicioni i të cilit është kryesisht simbolik, ka luajtur një rol në mbështetjen e opozitës dhe ushtrisë, pasi ai deri më tani ka refuzuar të nënshkruajë urdhrin e kryeministrit për të hequr shefin e shtabit të ushtrisë. Një deklaratë nga presidenca tha se kriza “nuk mund të zgjidhej me shkarkimin e vazhdueshëm të zyrtarëve”.
Menjëherë pas njoftimit presidencial, Pashinyan shkroi në Facebook se do ta dërgonte çështjen përsëri në presidencë, duke thënë se një vendim i tillë nuk “lehtësonte” aspak krizën.
Dje, Këshilli i Sigurimit Kombëtar i bëri thirrje presidentit të Armenisë të miratojë vendimin e kryeministrit për të hequr Shefin e Shtabit të Përgjithshëm, ndërsa situata e nxehtë vazhdon në rrugët ku mblidhen mbështetësit dhe kundërshtarët e qeverisë.
Nga ana e tij, Arayik Harutyunyan, udhëheqësi i rajonit të Nago-Karabakut, ofroi ndërmjetësim midis Pashinyan dhe Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura, duke thënë: “Ne tashmë kemi derdhur mjaft gjak dhe është koha për të kapërcyer krizat dhe për të ecur përpara”, duke kërkuar që të gjitha palët të përmbahen nga përshkallëzimi.
Pozicioni rus dhe ndërkombëtar
Moska nuk ka ndërmarrë ndonjë hap që mund të çojë në një përshkallëzim në terren, duke besuar se deklaratat e Pashinyanit në lidhje me sistemin raketor rus ishin bazuar në informacione mashtruese të kaluara tek ai. Ministria Ruse e Mbrojtjes kujtoi se raketat Iskander u përdorën me sukses në Siri dhe se ato provuan efektivitetin e tyre.
Udhëheqja ruse ka shprehur shqetësim vetëm për atë që po ndodh në ish-republikën sovjetike, ku është vendosur baza ushtarake ruse, duke u bërë thirrje të dy palëve për të zgjidhur krizën në mënyrë paqësore dhe brenda kornizës së Kushtetutës.
Nga ana e tyre, SHBA u bëri thirrje të enjteve të gjitha palëve të “përmbahen”, duke u kërkuar forcave të armatosura armene “të mos ndërhyjnë” në çështjet politike të vendit”. Bashkimi Evropian gjithashtu i ka bërë thirrje ushtrisë armene që të mbetet neutrale në çështjet politike.
E ardhmja e krizës
Vëzhguesit besojnë se kriza politike në Armeni do të vazhdojë dhe se skena do të bëhet gjithnjë e më komplekse.
Populli armenë e kupton që nëse Pashinyan jep dorëheqjen, pushteti do të kthehet në duart e atyre kundër të cilëve shpërtheu Revolucioni me Ngjyrë dhe të cilët dështuan të zgjidhnin krizën në rajonin e Nago-Karabakut për dy dekada.
Shkëndija që do të ndezte një luftë të re me Azerbajxhanin fqinj, i cili kësaj here doli fitimtar, mund të jetë rruga për të dalë nga kjo situatë, sepse atëherë oshëtima e plumbave do të mposhtë të gjithë zërat e tjerë.