𝐍𝐞𝐬𝐞̈𝐫 𝟑𝟒 𝐯𝐣𝐞𝐭 𝐧𝐠𝐚 “𝐅𝐣𝐚𝐥𝐢𝐦𝐢 𝐪𝐞̈ 𝐩𝐞̈𝐫𝐠𝐣𝐚𝐤𝐮 𝐁𝐚𝐥𝐥𝐤𝐚𝐧𝐢𝐧” – 𝐅𝐣𝐚𝐥𝐢𝐦𝐢 𝐢 𝐌𝐢𝐥𝐥𝐨𝐬𝐡𝐞𝐯𝐢𝐪𝐢𝐭 𝐧𝐞̈ 𝐆𝐚𝐳𝐢𝐦𝐞𝐬𝐭𝐚𝐧 𝐦𝐞̈ 𝟐𝟖 𝐪𝐞𝐫𝐬𝐡𝐨𝐫 𝟏𝟗𝟖𝟗

Nëpër fjalim endet sugjerimi se Serbia bashkëkohore ka vazhdimësi tragjike me të kaluarën, ashtu që kjo i jep mbështetje kërkesës politike për të ripushtuar Kosovën. Millosheviqi përdor në mënyrë të stërholluar të njëjtat argumente dhe strategji oratorike si Adolf Hitleri.

Është fakt i njohur tashmë se udhëheqësi nazist i Gjermanisë në fjalimet e tij, prej 1933-s e tutje, përdori të kaluarën mitologjike, fenë dhe historinë si argumente për të ndikuar te

populli gjerman.

Sipas Hitlerit dhe eksponentëve të NSDAP-it (akronim për Nazional Sozialistische Deutsche Arbeiter Partei), Gjermania u trajtua padrejtësisht pas Luftës së Parë Botërore, me dëmshpërblimet e luftës dhe me territoret që iu privuan.

Hitleri synonte që vendi i tij të shkëputej nga marrëveshja e Versajës. Gjermania e këtyre viteve përballej me papunësi të lartë, krizë ekonomike dhe politike. Gjatë Luftës së Parë Botërore, shumica e gjermanëve humbën besimin të udhëheqësit e tyre, ata kishin nevojë për diçka të re për të besuar, dhe kësisoj nazizmi u bë për shumicën gjermane besim për një fillim të ri. Në këtë mënyrë, nacional-socialistët fituan mbështetje të madhe brenda një kohe të shkurtër.

Ashtu sikurse Hitleri, edhe Millosheviqi përdori mitologjinë dhe historinë për të ndikuar në publikun e tij. Dhe ky pasus është shembulli më i kulluar i kësaj orvatje: “𝘕𝑒̈ 𝑘𝘦̈𝑡𝘦̈ 𝘷𝑒𝘯𝑑 𝑛𝘦̈ 𝘻𝑒𝘮𝑒̈𝘳 𝘵𝑒̈ 𝑆𝘦𝑟𝘣𝑖𝘴𝑒̈, 𝘯𝑒̈ 𝐹𝘶𝑠𝘩𝑒̈𝘯 𝘦 𝘒𝑜𝘴𝑜𝘷𝑒̈𝘴, 𝑝𝘢𝑟𝘢 𝘨𝑗𝘢𝑠𝘩𝑡𝘦̈ 𝘴ℎ𝘦𝑘𝘶𝑗𝘴ℎ, 𝘱𝑎𝘳𝑎 𝑝𝘭𝑜𝘵 600 𝘷𝑗𝘦𝑡𝘦̈𝑣𝘦 𝘬𝑎 𝑛𝘥𝑜𝘥ℎ𝘶𝑟 𝑛𝘫𝑒̈ 𝑛𝘨𝑎 𝑏𝘦𝑡𝘦𝑗𝘢𝑡 𝑚𝘦̈ 𝘵𝑒̈ 𝑚𝘦̈𝑑𝘩𝑎 𝑡𝘦̈ 𝘢𝑠𝘢𝑗 𝑘𝘰ℎ𝘦. 𝑆𝘪 𝘵𝑒̈ 𝑔𝘫𝑖𝘵ℎ𝘢 𝘯𝑔𝘫𝑎𝘳𝑗𝘦𝑡 𝑒 𝑚𝘦̈𝑑𝘩𝑎 𝑒𝘥ℎ𝘦 𝘢𝑡𝘦̈ 𝘦 𝘱𝑒̈𝘳𝑐𝘫𝑒𝘭𝑙𝘪𝑛 𝑠𝘩𝑢𝘮𝑒̈ 𝑝𝘪𝑘𝘦̈𝑝𝘺𝑒𝘵𝑗𝘦 𝘥ℎ𝘦 𝘴𝑒𝘬𝑟𝘦𝑡𝘦; 𝑎𝘫𝑜 𝑒̈𝘴ℎ𝘵𝑒̈ 𝑜𝘣𝑗𝘦𝑘𝘵 𝘪 𝘩𝑢𝘭𝑢𝘮𝑡𝘪𝑚𝘦𝑣𝘦 𝘴ℎ𝘬𝑒𝘯𝑐𝘰𝑟𝘦 𝘵𝑒̈ 𝑝𝘢𝑛𝘥𝑒̈𝘳𝑝𝘳𝑒𝘳𝑎 𝑑𝘩𝑒 𝑖 𝑘𝘦̈𝑟𝘴ℎ𝘦̈𝑟𝘪𝑠𝘦̈ 𝘴𝑒̈ 𝑧𝘢𝑘𝘰𝑛𝘴ℎ𝘮𝑒 𝑝𝘰𝑝𝘶𝑙𝘭𝑜𝘳𝑒”.

Një element tjetër i rëndësishëm është mënyra si e përdor fjalën “lider”. Millosheviqi kritikon, denoncon dhe akuzon udhëheqësit e tjerë serbë për “jounitet”. Për ta thotë se “nuk kanë qenë besnikë ndaj Serbisë” sa i përket betejës për çështjen serbe.

Rrjedhimisht, sugjerimi është se ata nuk janë liderë të mirë dhe as udhëheqës kolosalë. Prandaj, populli serb ka nevojë për një lider të ri: një udhëheqës që di dhe mund të konkretizojë atë që e do i gjithë kombi. McGee, duke folur për Hitlerin, shtjellon sesi në proceset retorike një lider (i kuptuar si udhëheqës i mirë) mund të shndërrojë individët në “popull”.

Ai vë re se vizioni i Hitlerit nuk përqendrohet vetëm në një publik e në një kohë të caktuar, por në një komb të tërë dhe një hark kohor prej shumë shekujsh. Nëpërmjet emfazimit të liderit, publiku sugjestionohet me idenë se kombi ka vetëm individë, por jo edhe një lider për së mbari.

Me këtë rast, sillogjizmi retorik që pason është kjo qe arsyeja pse Serbia u katandis kaq e varfër dhe pa identitet kolektiv. Prandaj nuk është rastësi pse lideri serb zgjodhi të kthehej 600 vjet prapa në historinë e kombit. Sipas shtjellimeve të autorit McGee, njerëzit mendojnë dhe veprojnë ndryshe si një bashkësi e ndryshe si individë të pavarur. Populli rrumbullakëson një ekzistencë objektive kur njerëzit pranojnë mitet dhe vazhdojnë të veprojnë brenda tyre.

Megjithëkëtë, ky realitet është edhe mitik. Fundja, populli është i varur nga një lider ashtu që të krijojë një identitet kolektiv apo grupor. 𝗔𝘀𝗵𝘁𝘂 𝘀𝗶𝗸𝘂𝗿𝘀𝗲 𝗔𝗱𝗼𝗹𝗳 𝗛𝗶𝘁𝗹𝗲𝗿𝗶 𝗾𝗲̈ 𝗱𝗼𝗻𝘁𝗲 𝗾𝗲̈ 𝗚𝗷𝗲𝗿𝗺𝗮𝗻𝗶𝗮 𝘁’𝗶 𝗸𝗶𝘀𝗵𝘁𝗲 𝗱𝘂𝗮𝗿𝘁 𝗲 𝗹𝗶𝗿𝗮 𝗻𝗴𝗮 𝗧𝗿𝗮𝗸𝘁𝗮𝘁𝗶 𝗶 𝗩𝗲𝗿𝘀𝗮𝗷𝗲̈𝘀, 𝗲𝗱𝗵𝗲 𝗠𝗶𝗹𝗹𝗼𝘀𝗵𝗲𝘃𝗶𝗾𝗶 𝗸𝗲̈𝗺𝗯𝗲̈𝗻𝗴𝘂𝗹𝘁𝗲 𝗾𝗲̈ 𝗦𝗲𝗿𝗯𝗶𝗮 𝘁𝗲̈ 𝗹𝗶𝗿𝗼𝗵𝗲𝗷 𝗻𝗴𝗮 𝗸𝘂𝘀𝗵𝘁𝗲𝘁𝘂𝘁𝗮 𝗲 𝘃𝗶𝘁𝗶𝘁 𝟭𝟵𝟳𝟰. 𝗤𝗲̈ 𝘁𝗲̈ 𝗱𝘆 𝗽𝗮𝗽𝗲̈𝗿𝗷𝗮𝘀𝗵𝘁𝗶𝗺𝗶𝘀𝗵𝘁 𝗶𝗻𝘀𝘁𝗿𝘂𝗺𝗲𝗻𝘁𝗮𝗹𝗶𝘇𝘂𝗮𝗻 𝗵𝗶𝘀𝘁𝗼𝗿𝗶𝗻𝗲̈ 𝗲 𝗺𝗶𝘁𝗼𝗹𝗼𝗴𝗷𝗶𝗻𝗲̈ 𝗻𝗲̈ 𝘀𝗵𝗲̈𝗿𝗯𝗶𝗺 𝘁𝗲̈ 𝗽𝗿𝗼𝗷𝗲𝗸𝘁𝗶𝘁 𝗺𝗮𝗱𝗵𝗼𝗿 𝗻𝗮𝗰𝗶𝗼𝗻𝗮𝗹𝗶𝘀𝘁. 𝗡𝗲̈ 𝘁𝗲̈ 𝗱𝘆𝗷𝗮 𝗿𝗮𝘀𝘁𝗲𝘁, 𝗽𝘂𝗯𝗹𝗶𝗸𝘂 𝗿𝗲𝘁𝗼𝗿𝗶𝗸 𝗲 𝗴𝗷𝗲𝘁𝗶 𝗹𝗶𝗱𝗲𝗿𝗶𝗻 𝗾𝗲̈ 𝗱𝗼 𝘁𝗲̈ 𝘃𝗶𝗻𝘁𝗲 𝗻𝗲̈ 𝘃𝗲𝗻𝗱 “𝗻𝗱𝗲𝗿𝗶𝗻 𝗲 𝗵𝘂𝗺𝗯𝘂𝗿”.

Millosheviqi shtyn përpara bindjen se ndarja e Kosovës nga Serbia është kërcënuese, jo e përshtatshme dhe e pamundur. Fjalimi i tij retorik u bë pikë fokale për ruajtjen dhe ringritjen e identitetit, ashtu sikurse edhe për të pasur një referencë në historinë e shtetit nacional. Qëllimi, pra, është sendërtimi i një publiku i cili e rilind konstituiven e identitetit kolektiv serb. Sipas Millosheviqit, ky është bazamenti që Kosova, natyrshëm dhe domosdoshëm, duhet t’i përkasë Serbisë. Pra, fjalimi në Gazimestan u përdor për qëllime politike dhe jo për ngjarje kulturore.

Fjalimi përshkruan një histori e cila theksin e vë te padrejtësitë e supozuara në rrjedhën e ngjarjeve të së kaluarës dhe të së tashmes. Mesazhi që lideri u jep serbëve ishte se ata dikur ishin hem viktima, hem heronj, por që megjithatë u shpaguan sepse tani kombi serb u bë sërish madhështor dhe krenar!

Qenia njerëzore në kapacitetin e masës sillet, vepron e beson krejt ndryshe prej asaj që ndodhet në izolim. Ngjarja e Gazimestanit, që ngre në nivel të paparë memorien për të ashtuquajturën epokë madhështore të lulëzimit serb, shënon një pikë kthese në terma retorikë.

Gjatë gjithë kohës, fjalimmbajtësi thekson rolin e popullit si krijues i historisë, por edhe rolin udhëheqës dhe organizues të partisë si një organizëm i gjallë.

Në këtë fjalim vërehet se audiencës i është përbrendësuar besimi se “kushtetuta e vjetër” është kancer në shoqërinë serbe.

𝑴𝙞𝒍𝙡𝒐𝙨𝒉𝙚𝒗𝙞𝒒𝙞 𝙗𝒆̈𝙧𝒊 𝒃𝙖𝒔𝙝 𝙩𝒆̈ 𝒏𝙟𝒆̈𝙟𝒕𝙚̈𝒏 𝒈𝙟𝒆̈ 𝒏𝙚̈ 𝙂𝒂𝙯𝒊𝙢𝒆𝙨𝒕𝙖𝒏, 𝙙𝒖𝙠𝒆 𝒊 𝒓𝙞𝒌𝙪𝒋𝙩𝒖𝙖𝒓 𝒑𝙤𝒑𝙪𝒍𝙡𝒊𝙩 𝙨𝒆 𝑲𝙤𝒔𝙤𝒗𝙖 𝙚̈𝒔𝙝𝒕𝙚̈ “𝑴𝙮𝒏𝙞𝒉𝙪” 𝒐𝙨𝒆 “𝙈𝒆𝙠𝒂” 𝙥𝒆̈𝙧 𝙎𝒆𝙧𝒃𝙞𝒏𝙚̈.

Në fjalimin e mbajtur në një cep të fushës ku supozohet se u zhvillua beteja e njohur kundër ushtrisë osmane, Millosheviqi përdori edhe simbolet e mitit për Kosovën. Ai theksoi me këtë rast se: “Jouniteti dhe tradhtia në Kosovë do ta përcjellë edhe më tej popullin serb si një kob i zi nëpër gjithë historinë e tij. Madje edhe në luftën e fundit, kjo mungesë e unitetit dhe e tradhtisë e çoi popullin serb dhe Serbinë në agoni,…”.

“𝗠𝗲𝘀𝗷𝗲𝘁𝗮 𝗲 𝗴𝗷𝗮𝗹𝗹𝗲̈”

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, feja dhe mitet u përdorën mjeshtërisht nga Hitleri si mjete ndikuese politike, por edhe si identifikim. Edhe për Millosheviqin njësoj, miti dhe feja konvertohen në përbërës të rëndësishëm ndikimi për mobilizim kombëtar dhe për ndërtimin e publikut.

Feja dhe miti bëhen kushte për ekzistencën e vazhdueshme të popullit serb në Kosovë. Po kështu, përdorimi i Kosovës si simbol në disa raste mund të interpretohet si strategji dhe politikë për të legjitimuar kërkesën e vazhdueshme për ta kontrolluar dhe zotëruar Kosovën.

Për ta shpënë përpara ideologjinë e tij, Millosheviqi përdori gjerësisht e me shumë sukses simbolet. Simbolet gjithherë kanë një përmbajtje. Ato janë të përcaktuara nga ana kulturore dhe mesazhi i tyre kuptohet dhe pranohet në mënyra ndryshe-ndryshe.

Le të shërbehemi me një shembull: nëse flamuri serb dhe mbreti serb Karagjorgjeviq kishin domethënie historike pozitive për serbët dhe ofronin një lidhje të ngushtë emocionale, po këto simbole për shqiptarët ishin një kujtesë për vrasjet, gjenocidin, zjarret, shkatërrimet, vdekjet dhe lotët.

***

𝐏𝐣𝐞𝐬𝐞̈ 𝐧𝐠𝐚 𝐥𝐢𝐛𝐫𝐢 “𝐅𝐣𝐚𝐥𝐢𝐦𝐞𝐭 𝐪𝐞̈ 𝐩𝐞̈𝐫𝐠𝐣𝐚𝐤𝐞̈𝐧 𝐁𝐚𝐥𝐥𝐤𝐚𝐧𝐢𝐧: 𝐀𝐧𝐚𝐥𝐢𝐳𝐞̈ 𝐫𝐞𝐭𝐨𝐫𝐢𝐤𝐞 𝐞 𝐟𝐣𝐚𝐥𝐢𝐦𝐞𝐯𝐞 𝐭𝐞̈ 𝐌𝐢𝐥𝐥𝐨𝐬𝐡𝐞𝐯𝐢𝐪𝐢𝐭”, 𝐭𝐞̈ 𝐚𝐮𝐭𝐨𝐫𝐢𝐭 𝐆𝐞̈𝐳𝐢𝐦 𝐌𝐞𝐤𝐮𝐥𝐢 (𝐏𝐫𝐢𝐬𝐡𝐭𝐢𝐧𝐞̈: 𝐀𝐥𝐩𝐡𝐚𝐛𝐞𝐭 𝐉&𝐇, 𝟐𝟎𝟐𝟐)

𝐕𝐈𝐍𝐈 𝐑𝐄! 𝐊𝐲 𝐥𝐢𝐛𝐞̈𝐫 𝐮 𝐫𝐞𝐤𝐨𝐦𝐚𝐧𝐝𝐨𝐡𝐞𝐭 𝐬𝐭𝐮𝐝𝐞𝐭𝐧𝐭𝐞̈𝐯𝐞 𝐭𝐞̈ 𝐦𝐞𝐝𝐢𝐚𝐯𝐞, 𝐤𝐨𝐦𝐮𝐧𝐢𝐤𝐢𝐦𝐢𝐭 𝐝𝐡𝐞 𝐫𝐞𝐭𝐨𝐫𝐢𝐤𝐞̈𝐬. 𝐏𝐨𝐚𝐬𝐡𝐭𝐮 𝐥𝐢𝐛𝐫𝐢 𝐞̈𝐬𝐡𝐭𝐞̈ 𝐬𝐡𝐮𝐦𝐞̈ 𝐢 𝐩𝐞̈𝐫𝐬𝐡𝐭𝐚𝐭𝐬𝐡𝐞̈𝐦, 𝐞𝐝𝐡𝐞 𝐩𝐞̈𝐫 𝐧𝐱𝐞̈𝐧𝐞̈𝐬𝐢𝐭 𝐞 𝐬𝐡𝐤𝐨𝐥𝐥𝐚𝐯𝐞 𝐭𝐞̈ 𝐦𝐞𝐬𝐦𝐞.