Nga redaksia e MekuliPress
Përkthyer dhe përshtatur nga Der Spiegel | 13 qershor 2025
Orët e para të 13 qershorit shënuan një kthesë të rrezikshme në Lindjen e Mesme: Izraeli kreu një sulm të koordinuar ajror kundër objektivave iraniane – përfshirë objekte ushtarake dhe impiante bërthamore në Natanz dhe rrethinat e Teheranit. Sulmi u cilësua si “goditje parandaluese” nga ministri izraelit i Mbrojtjes, Israel Katz, dhe si një “hap i parë i suksesshëm” nga kryeministri Netanjahu.
Të dhënat janë të pakonfirmuara plotësisht, por agjencitë iraniane raportojnë për viktima të nivelit të lartë ushtarak: Komandanti i Gardës Revolucionare, Gjeneralmajor Hussein Salami, dhe Shefi i Shtabit të Përgjithshëm, Mohammed Bagheri, janë mes të vrarëve, së bashku me dy shkencëtarë të profilit të lartë bërthamor.
Çfarë e shtyu Izraelin të veprojë tani?
Zyrtarët izraelitë e kanë justifikuar ndërhyrjen si të domosdoshme për të frenuar një kërcënim “të afërt dhe të besueshëm” nga Irani. Burime të paidentifikuara nga Tel Avivi flasin për raporte të inteligjencës që sugjeronin përgatitje të avancuara të Iranit drejt kapacitetit bërthamor të plotë – një vijë e kuqe historikisht e panegociueshme për politikën izraelite të sigurisë.
Ky është vetëm kapitulli më i ri në një përplasje të gjatë gjeopolitike mes dy fuqive rajonale. Që nga Revolucioni Islamik i vitit 1979, Irani ka adoptuar një qëndrim të hapur armiqësor ndaj shtetit të Izraelit, ndërsa Izraeli e ka parë regjimin iranian si kërcënimin më ekzistencial për sigurinë e vet kombëtare.
Hakmarrja iraniane – dhe pasiguria që vjen pas saj
Vetëm disa orë pas sulmeve ajrore, udhëheqësi suprem iranian, Ajatollah Ali Khamenei, paralajmëroi një “ndëshkim të ashpër”. Ushtria iraniane më pas lëshoi rreth 100 dronë drejt territorit izraelit, të cilët, sipas zyrtarëve në Tel Aviv, janë në proces të interceptimit nga mbrojtja ajrore.
Kjo nuk është hera e parë që dy shtete shkëmbejnë goditje indirekte përmes përfaqësuesve në Siri, Irak apo Liban. Por tani situata ka kaluar në një fazë të re: për herë të parë, dy shtete me fuqi të mëdha ushtarake janë përfshirë në një përplasje të drejtpërdrejtë.
Çfarë pason tani?
Pyetja që ngrihet është: A do të ndalet këtu përplasja? Apo jemi në prag të një lufte gjithëpërfshirëse në Lindjen e Mesme, që mund të përfshijë edhe SHBA-në, Rusinë, apo fuqitë arabe?
Frika nga përshkallëzimi është reale. Lufta në Gaza është ende e pashuar, tensionet në Liban mbeten të larta, ndërsa Arabia Saudite e Emiratet janë në pozita delikate diplomatike. Një luftë e hapur Izrael-Iran do të destabilizonte jo vetëm rajonin, por edhe tregjet energjetike globale – me pasoja direkte për Evropën dhe më gjerë.
Një çështje që shkon përtej Izraelit dhe Iranit
Në thelb, konflikti mes Izraelit dhe Iranit është më shumë sesa një përplasje mes dy shtetesh: është një ndeshje ideologjike, fetare dhe strategjike që ka formësuar hartën gjeopolitike të Lindjes së Mesme për dekada. Me përfshirjen e drejtpërdrejtë ushtarake, dera për diplomaci po përplaset me forcë.
Dhe me këtë, bota është përsëri përballë një momenti kritik: a do të zgjedhë rrugën e diplomacisë, apo rrugën e shkatërrimit të ndërsjellë?
Burimi: Der Spiegel / Maxar Technologies / AP / DPA
Përgatiti dhe analizoi: MekuliPress