Kohët e fundit ka pasur një ndryshim të rëndësishëm midis vendeve të G7.

Së pari, Franca, pastaj Mbretëria e Bashkuar dhe tani Kanadaja kanë thënë të gjitha se planifikojnë të njohin një shtet palestinez.

Por çfarë do të thotë njohja e një shteti palestinez?

Sipas Konventës së Montevideos të vitit 1933, ekzistojnë disa kritere përpara se Palestina të njihet si shtet sovran sipas ligjit ndërkombëtar.

Procesi kërkon që shteti të ketë:

Një popullsi të përhershm;

Një territor të përcaktuar;

Një qeveri efektive dhe marrëdhënie ndërkombëtare;

Procese diplomatike formale duke përfshirë ambasadat, ambasadorët dhe traktatet.

Nga 193 shtetet anëtare të Kombeve të Bashkuara, pothuajse 150 tashmë e njohin Palestinën si shtet që nga marsi 2025.

Si i pranon OKB-ja shtetet e reja anëtare?

Vendet zakonisht i drejtohen Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara, i cili e dërgon atë në Këshillin e Sigurimit për vlerësim fillestar dhe një votim të mundshëm.

Miratimi kërkon të paktën nëntë vota pro dhe asnjë veto nga Mbretëria e Bashkuar, SHBA-ja, Franca, Rusia ose Kina.

Nëse Këshilli e miraton kërkesën, ajo i shkon Asamblesë së Përgjithshme për miratim, ku nevojitet një shumicë prej dy të tretash.

Një shtet nuk mund të anëtarësohet në OKB pa mbështetjen e Këshillit të Sigurimit dhe Asamblesë së Përgjithshme.

Çfarë ndodhi me aplikimin palestinez në vitin 2011?

Këshilli i Sigurimit e shqyrtoi aplikimin për disa javë për të parë nëse ai i plotësonte kushtet për anëtarësim.

Megjithatë, nuk arriti në një qëndrim unanim, kështu që një votim formal nuk u zhvillua kurrë, shkruan skynews.

Edhe nëse e kishin miratuar këtë hap, SHBA-ja tha se po planifikonte të vinte veton ndaj aplikimit.

Pse kanë vepruar tani Mbretëria e Bashkuar, Kanadaja dhe Franca?

Keir Starmer thotë se koha për të njohur Palestinën është tani, pasi do të ketë ndikimin më të lartë, pasi shpresa e një zgjidhjeje me dy shtete – një Izrael “i sigurt” së bashku me një shtet palestinez “të qëndrueshëm” – është në rrezik.

Ai thotë se kjo është pjesë e një “plani me tetë pjesë”, i diskutuar tashmë me Francën dhe Gjermaninë, por mohon se përfaqëson një kthesë pas presionit nga deputetët laburistë, duke thënë se në vend të kësaj ka qenë gjithmonë pjesë e planit për të njohur Palestinën.

Emmanuel Macron ka qenë i prirur drejt njohjes së një shteti palestinez për muaj të tërë si pjesë e një përpjekjeje për të mbajtur gjallë idenë e një zgjidhjeje me dy shtete, pavarësisht presionit nga vendet e tjera për të mos e bërë këtë.

Mark Carney ka thënë prej kohësh se do ta njihte një shtet palestinez vetëm në përfundim të bisedimeve të paqes.

Megjithatë, ai paralajmëroi se realiteti në terren në Gaza dhe kriza e urisë do të thotë se “perspektiva e një shteti palestinez po zhduket fjalë për fjalë para syve tanë”.

Çfarë është një zgjidhje me dy shtete?

Njohja e Palestinës presupozon mbështetjen për një zgjidhje me dy shtete.

Një zgjidhje me dy shtete do të shihte një shtet të pavarur palestinez të themeluar përkrah shtetit ekzistues të Izraelit.

Palestinezët kërkojnë një shtet të pavarur në Bregun Perëndimor të pushtuar, Jerusalemin Lindor të aneksuar dhe Gazën, territore që janë pushtuar nga Izraeli që nga Lufta Gjashtëditore e vitit 1967.

Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu dhe shumica e klasës politike të Izraelit kanë qenë prej kohësh kundër shtetësisë palestineze dhe argumentojnë se kjo do të shpërblente militantët pas sulmeve të 7 tetorit të nisura nga Hamasi në vitin 2023.

Një nga pengesat më të mëdha për një zgjidhje me dy shtete do të ishte vendosja se cilat do të ishin kufijtë e një shteti të mundshëm palestinez.

Shumë besojnë se ato duhet të jenë të njëjtat që ekzistonin para vitit 1967, por që atëherë, një numër gjithnjë e në rritje i vendbanimeve izraelite janë krijuar brenda Bregut Perëndimor, me rreth 600,000 izraelitë që tani jetojnë atje dhe në Jerusalemin Lindor të pushtuar.

Si kanë reaguar Izraeli dhe Palestina?

Ministria e jashtme e Izraelit tha në një postim në X: “Ndryshimi në qëndrimin e qeverisë britanike në këtë kohë, pas veprimit francez dhe presioneve të brendshme politike, përbën një shpërblim për Hamasin dhe dëmton përpjekjet për të arritur një armëpushim në Gaza dhe një kornizë për lirimin e pengjeve.”

Netanyahu, e ka dënuar ashpër Francën, duke thënë se njohja e një shteti palestinez tani do të ishte një “pikë nisjeje për të shkatërruar Izraelin – jo për të jetuar në paqe pranë tij”.

Ministria e jashtme e vendit tha gjithashtu se vendimi i Kanadasë ishte “një shpërblim për Hamasin”.

Ndërkohë, presidenti Palestinez Mahmoud Abbas në Jerusalem shprehu “falënderime dhe vlerësim” për udhëheqësin francez.

Autoriteti Palestinez, i cili ka pushtet të kufizuar në Bregun Perëndimor të pushtuar, e quajti vendimin e Kanadasë “të guximshëm dhe parimor”, por nuk përmendi kushtet që përfshiu Mark Carney.

Po vendet e tjera?

Në përgjigje të vendimit të Francës, qeveria gjermane tha se Berlini ende mbështet një zgjidhje me dy shtete, por nuk do të njohë një shtet palestinez për momentin.

Kryeministri i Australisë, Anthony Albanese, e përshkroi situatën në Gaza si një “katastrofë humanitare” dhe tha se vendi i tij është “i përkushtuar për një të ardhme ku si populli izraelit ashtu edhe ai palestinez mund të jetojnë në paqe dhe siguri brenda kufijve të sigurt dhe të njohur ndërkombëtarisht”.

Ministri i jashtëm i Italisë tha se njohja e një shteti palestinez duhet ta njohë edhe Izraelin si shtet.

Spanja, e cila tashmë njeh shtetësinë palestineze, e mirëpriti njoftimin e Macron.

Kryeministri Pedro Sanchez shkroi në një deklaratë në X: “Së bashku, ne duhet të mbrojmë atë që Netanyahu po përpiqet të shkatërrojë. Zgjidhja me dy shtete është e vetmja zgjidhje.”

Ministria e jashtme e Arabisë Saudite tha gjithashtu se “e përgëzon këtë vendim historik” dhe u bëri thirrje vendeve të tjera të ndërmarrin “hapa të ngjashëm pozitivë”.